Freelance / Ofissiz Çalışanlar için Tip Sözleşmeler

Bu çalışmanın amacı, Ofissizler olarak, mevcut düzenlemeler karşısında hukuki konumları belirsizlikler taşıyan freelance çalışanlara, yaptıkları çalışmanın biçimine göre hukuki konumlarını netleştirmeyi sağlamak ve böylece tabi olacakları hukuki düzenlemelerin ne olduğunu belirlemek ve akabinde de hukuki konumlarına uygun örnek sözleşme metinleri hazırlayarak, iş hayatlarında karşılaştıkları korunaksız durumu mümkün mertebe azaltmaya yönelik bir destek sunmaktır.

Hangi tip sözleşmeyi kullanacağım?

Bilindiği üzere freelance çalışma, işi verenle sıkı bir bağımlılığa tabi olunmadan ve belli bir ofis ortamına da tabi kılınmadan yapılan serbest bir çalışma şeklidir. Ancak gerek işi verenle girişilen ilişkinin bağımlılık derecesi gerek süreklilik miktarı ve gerekse de işin niteliği gibi pek çok unsura göre bu ilişkinin hukuki tanımı değişiklik gösterebilir. Ancak tüm bu özellikler ışığında denilebilir ki, bir freelance çalışanın işi veren kişiyle kurduğu ilişkinin hukuki tanımı üç farklı türde ortaya çıkabilir: eser sözleşmesi, genel hizmet sözleşmesi ve hukukumuzda aslında frelance çalışma için getirilmiş bir kurum olan evde hizmet sözleşmesi.

O halde açıktır ki, ihtiyaç duyulan sözleşmenin ne olduğu tespit edilirken ilk önce cevaplanması gereken soru, çalışmanın eser sözleşmesi kapsamında mı yoksa hizmet sözleşmesi kapsamında mı olduğuna cevap vermek olacaktır. Eğer cevap, çalışmanın eser sözleşmesi olmadığı şeklinde ise, o halde artık hizmet ilişkisinin genel hizmet ilişkisi şeklinde mi yoksa evde hizmet ilişkisi şeklinde mi olduğuna karar vermektir.

Bir çalışmanın eser sözleşmesi kapsamında mı yoksa hizmet sözleşmesi kapsamında mı kalacağını tespit etmek çoğu zaman daha kolaydır. Zira ayırt edici kriterler daha net ve keskindir. Örneğin vergi açılışını yaparak ön planda olan iş görme nitelikleri sebebiyle tercih edilen bir freelance çalışanın işverenle eser sözleşmesi ilişkisi içerisinde olduğu açıktır. Oysa vergi açılışı olmayan ve işi veren kişi ile kurduğu ilişkide ona yoğun şekilde bağımlı olarak iş gören bir freelance çalışanın genel hizmet ilişkisi içinde olduğu kuvvetle muhtemeldir. Ancak hangi hizmet sözleşmesi ilişkisinin kurulduğunu tespit etmek daha zordur.

Genel hizmet sözleşmesine dahil olup olmadığınızı merak ediyorsanız, zaman ve bağımlılık durumunuzu gözden geçirmelisiniz. Çalışma saatlerinizi siz mi belirliyorsunuz, yoksa işvereniniz mi? Eğer siz belirliyorsanız, genel hizmet sözleşmesi sizin için uygun değil. Eğer işvereniniz belirliyorsa, genel hizmet sözleşmesi kullanmalısınız.

Evde Hizmet Sözleşmesi

Evde hizmet sözleşmesi, diğer hizmet sözleşmelerinin aksine borçlar kanununa tabi. Ayrıca sizi bir işçi olarak tanımlamaz. Ancak yine de iş kanunundan faydalanabilirsiniz.

Evde hizmet sözleşmesinin de iki türü var: aralıklı ve aralıksız. Mesela işveren çevirmene her ay bir kitap yolluyorsa, bu aralıksız evde hizmet sözleşmesidir. Bir kitap yolladıysa, ama bittiğinde başka kitap yollayıp yollamayacağı belirsiz ise, bu aralıklı evde hizmet sözleşmesidir.

Aralıksız evde hizmet sözleşmesi yaparsanız, işveren size 15 günde bir ödeme yapmak zorundadır. Yazılı rızanız olursa, bu süre 30 güne kadar uzatılabilir ancak daha fazla uzatılması mümkün değildir. Ayrıca sigorta talep etmeniz mümkündür.

Evde hizmet sözleşmesi yaptığınızda, siz işi teslim ettikten sonra işveren bir hafta içinde inceleyip dönüş yapmalıdır. Ayrıca işin yapılması için gerekli malzemeleri işveren temin etmelidir. Sözleşmeyi feshetmek için ihbar süresi vardır. Hemen feshetmek istiyorsa, ihbar tazminatınızı ödemek zorundadır.

Eser sözleşmesi ile karşılaştırıldığında bazı önemli farklar şöyle:

• Eser sözleşmesinde ödeme, sözleşmede istendiği gibi belirtilebilir. Evde hizmet sözleşmesinde 15 günde bir ödeme yapılmalıdır.
• Eser sözleşmesinde fesih şartları sözleşmede serbestçe belirlenir. Evde hizmet sözleşmesinde iş kanunundaki ihbar süresi geçerlidir.
• Eser sözleşmesinde iş için gerekli malzemeleri, işi yapan temin eder. Evde hizmet sözleşmesinde işveren temin eder.
• Eser sözleşmesi, düzenli işler için değil, tekil işler içindir. Evde hizmet sözleşmesi devam eden işler içindir.

Hukuki danışman: Av. Aydan Düzgünkaya

Sözleşmeler Friedrich Ebert Stiftung’un desteğiyle hazırlanmıştır.