Amerika Birleşik Devletleri’nde California Yargıtayı Nisan 2018 tarihinde bir kargo şirketi olan Dynamex’in iş verdiği kişileri “işçi” olarak değil, kanunsuz bir şekilde “bağımsız yüklenici” olarak sınıflandırdığına karar verince hem California eyaletinde hem de ABD genelinde özellikle freelance çalışanların ağırlıklı olduğu çeviri ve dil hizmetleri gibi sektörlerde çalışanların hukuki sınıflandırması konusunda hararetli bir tartışma başladı. Yargıtay kararı etkili olur ve California genelinde geniş çaplı bir yeniden sınıflandırma söz konusu olursa çeyrek milyon freelance çalışanın aniden tam zamanlı işçi statüsüne geçebileceği öngörülüyor. Bu gelişmenin, şirketlerin giderlerini çalışan başına yüzde 20 ila 30 artırabileceği tahmin ediliyor. Öte yandan şirketler bu sayede eskiden bağımsız yüklenici olan çalışanların iş takvimleri ve çalışma şekilleri üzerinde daha fazla kontrol sahibi olabilecek.
Dynamex hakkındaki Yargıtay kararına göre, artık freelance çalışanların/bağımsız yüklenicilerin “ABC testi” olarak adlandırılan kriterler üzerinden tanımlanması gerekiyor. Massachusetts ve New Jersey eyaletlerinde halihazırda uygulanmakta olan çalışan sınıflandırması standartlarını örnek alan ABC testine göre, işverenin bir çalışanı yasalara uygun şekilde freelance çalışan/bağımsız yüklenici olarak sınıflandırabilmesi için çalışanın a) söz konusu işi, işveren kuruluşun kontrolünden ve yönlendirmesinden bağımsız olarak yürütmesi, b) işveren kuruluş için söz konusu kuruluşun olağan ticari faaliyetlerinin dışında bir iş gerçekleştirmesi ve c) yapacağı işle ilişkili bağımsız bir ticari faaliyet içerisinde olması gerekiyor.
ABC testinin özellikle B maddesi, freelance çalışanların yoğunlukta olduğu sektörlerde faaliyet gösteren şirketleri oldukça endişelendiriyor. Çünkü bu maddeye göre, örneğin bir çeviri şirketi çalıştığı tüm çevirmenleri “işçi” statüsünde göstermek zorunda.
Bu standarda karşı lobi faaliyetleri yürüten işveren grupları, “I’m Independent” (Ben Bağımsızım) başlıklı bir kampanya yürütüyor. Slator’ın haberine göre, Association of Language Companies (Dil Şirketleri Derneği) başkanı, Yargıtay’ın kısa süreli işlerin ağırlıkta olduğu geleneksel gig ekonomisi işleri ile uzmanlık gerektiren bilgi ekonomisi işlerini birbirinden ayırt edemediğini iddia ediyor. İşverenler, gig ekonomisi dahilinde vasıf gerektirmeyen işlerde çalışan kişilerin ABC testiyle korunabileceğini, ancak belli bir bilgi birikimine ve uzmanlığa sahip bağımsız profesyonellerin adil muamele gördüğü sektörlerde farklı düzenlemelere ihtiyaç duyulduğunu savunuyorlar.
Öte yandan Yargıtay’ın Dynamex kararından olumsuz yönde etkilenenler sadece işverenler değil gibi görünüyor. Karar, özellikle California eyaletinde freelance çalışarak iş güvencesi sağlayabildiğini hisseden ve yaptığı iş gereği bağımsız konumunu korumak isteyen gazeteci, yazar ve fotoğrafçıları da endişelendiriyor. Çünkü çıkan kararın ardından bazı işverenler, yasal yükümlülüklerden sıyrılmak adına California’lı freelance çalışanlarla ilişkilerini kesme yoluna gidiyor.
Kaynak:
https://www.cjr.org/united_states_project/california-freelancer-dynamex.php
